Nadciśnienie tętnicze to przewlekła choroba, w której dochodzi do trwałego podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi. Jest to jeden z głównych czynników rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, które stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w Polsce.
Powody rozwoju nadciśnienia mogą być różnorodne. Najczęściej są to czynniki genetyczne oraz środowiskowe, które wpływają na dysfunkcję fizjologicznej regulacji ciśnienia. Co więcej, nadciśnienie jest jedną w wielu chorób dietozależnych. Z tego powodu, sposób żywienia w prewencji i przebiegu choroby ma ogromne znaczenie.
Do rozwoju nadciśnienia tętniczego krwi przyczynia się szereg aspektów środowiskowych. Należą do nich: nadmierna masa ciała, niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu czy nieprawidłowy sposób odżywiania się. Będąc przy kwestii żywieniowej, nie sposób nie wspomnieć o czynnikach dietetycznych, które przyczyniają się do rozwoju nadciśnienia. Podstawowe elementy, będące jednocześnie dużym problemem polskiego społeczeństwa, to dieta o dużej zawartości soli kuchennej oraz dieta wysokokaloryczna, bogata w produkty wysokoprzetworzone.
Rozpoczynając zmiany żywieniowe na samym początku warto spojrzeć na całokształt, a następnie przejść do szczegółów. W tym przypadku są to konkretne składniki pokarmowe oraz produkty żywieniowe, mające realny wpływ na ciśnienie tętnicze.
Liczne badania wykazały, silną zależność między spożyciem soli a występowaniem nadciśnienia tętniczego. Obecnie bazując na normach Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) zaleca się zmniejszenie dziennego spożycia soli do 5 gramów.
Kolejnym składnikiem diety, na który warto zwrócić uwagę w aspekcie między innymi nadciśnienia tętniczego jest potas. Tu z kolei zauważono odwrotną korelację między jego spożyciem a trwałym podwyższeniem ciśnienia. Rekomenduje się dostarczenie tego makroskładnika wraz z pożywieniem aniżeli w formie suplementu. Do produktów będących źródłem potasu zalicza się warzywa, owoce, produkty mleczne oraz orzechy.
Wapń to składnik spełniający szereg funkcji w organizmie człowieka. Jedną z nich jest udział w mechanizmach regulacyjnych ciśnienia tętniczego. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że odpowiednia podaż wapnia może przyczynić się do ograniczenia negatywnego wpływu sodu na organizm człowieka.
Wśród składników pokarmowych, mających pozytywny wpływ na ciśnienie tętnicze zalicza się także błonnik pokarmowy. Jego zwiększone spożycie może wywołać efekt hipotensyjny. Zauważalne jest to szczególnie wśród osób z nadciśnieniem oraz osób starszych, u których spożycie błonnika zazwyczaj jest niskie (poniżej zalecanych ilości).
Dietoterapia zarówno w kontekście profilaktyki nadciśnienia tętniczego jak i przebiegu choroby bazuje na produktach świeżych, roślinnych, różnorodnych i nieprzetworzonych. Pacjentowi zaleca się ograniczenie soli, kwasów tłuszczowych trans, tłuszczów nasyconych oraz węglowodanów prostych. Obecne rekomendacje spełniające powyższe kryteria wskazują na dietę DASH oraz dietę śródziemnomorską, jako odpowiednie modele żywieniowe u osób z nadciśnieniem tętniczym.